Terapia zabawą – jak za pomocą pacynek ośmielić dziecko?

Zdjęcie: Agnieszka Rahimi

Terapia zabawą, niezależnie od wybranego przez terapeutę sposobu pracy, zapewnia symbole zastępcze właśnie w postaci pacynek, figurek, czy innych zabawek, które z powodzeniem reprezentują uczucia, wydarzenia, przeżycia, czy ludzi. Jest to sytuacja, w której wyobraźnia dziecka stanowi trampolinę umożliwiającą terapeucie dostęp do tego co dla dziecka trudne. To okazja do przyjrzenia się tym trudnościom i zmierzenia się z nimi w bezpiecznej przestrzeni, pod czujnym okiem i uważną opieką terapeuty.

Przykład 1 – pacynka przeżywa

Zazwyczaj dzieci autentycznie angażują się w interakcję z pacynkami i są głęboko przekonane o prawdziwości swojej roli w relacji z futrzastymi przyjaciółmi. Mają dobre intencje i empatyzują z emocjami przeżywanymi przez pacynki. Wyobraźmy sobie sytuacje, w których:

• pacynka wielkimi kęsami obgryza swoje łapki, ze strachu przed zbliżającym się testem
• pacynka w bardzo śmieszny sposób pokazuje jak paraliżuje ją strach w związku z nadchodzącym wystąpieniem przed publicznością
• pacynka nieustannie zamartwia się tym, co może się wydarzyć…

Czy to nie brzmi, jaki idealne okoliczności? To przestrzeń, która pozwala dziecku nie tylko zauważyć trudności pluszowego przyjaciela, ale również podzielić się z nim własnymi sposobami na ukojenie, rozładowanie napięcia, czy wyregulowanie emocji.

Przykład 2 – pacynka asystuje

Ciekawym przykładem zastosowania pacynek, np. w pracy z dziećmi doświadczającymi trudności w obszarze uczenia się, będzie nadanie im roli pomocnika lub asystenta w czynnościach, takich jak przewracanie stron książki, zadawanie pytań albo zwracanie się z prośbą o wyjaśnienie niezrozumiałych słów czy wątków.

Weźmy na przykład uruchomienie aktywnego czytania u dzieci, które wiąże się z równoczesnym zmniejszeniem stresu, który może wynikać np. z doświadczanych przez dziecko trudności czytelniczych, obawy przed oceną itd. Dobrym sposobem rozładowania napięcia we wskazanym obszarze byłoby śmieszne zachowanie pacynki komentującej lub inscenizującej fragmenty tekstu albo zadającej pytania z obszarów dla dziecka „oczywistych”.

Taki rodzaj zaangażowania nie tylko pozwoli dziecku wejść w rolę osoby kompetentnej (konieczność wytłumaczenia pacynce niezrozumiałych dla niej kwestii), ale również ułatwi dziecku przyswajanie i zapamiętywanie nowych treści lub powtarzanie i utrwalanie tych, które już zna.

Przykład 3 – pacynka czuje

„Jestem taka wściekła, że najchętniej bym Cię ugryzła! Dlaczego zawsze musimy bawić się tylko w to, w co ty chcesz?!” – wykrzykuje rozzłoszczona pacynka, która ma wyraźny problem z regulacją swoich emocji. Mechanizm tej zabawy jest bardzo prosty – jeśli dziecko odwiedzające gabinet ma trudność z agresją lub wrogimi zachowaniami, spotyka pacynkę, która mierzy się z bardzo podobnymi odczuciami/myślami/reakcjami.

Taki zabieg, otwiera terapeucie i jego pacynkowym pomocnikom drzwi do dalszego dialogu z dzieckiem, daje możliwość swobodnej prezentacji innych sposobów myślenia, alternatywnych wariantów reagowania i udostępnia przestrzeń do wypróbowania nowo odkrytych opcji zachowywania się, w praktyce.

Podsumowanie